Walory przyrodnicze i kulturowe

1. Ogólna charakterystyka Gminy Wola Mysłowska

Gmina Wola Mysłowska pod względem administracyjnym położona jest w powiecie łukowskim w województwie lubelskim. Zajmuje powierzchnię 12 107 ha (121 km²). W skład gminy wchodzi 21 sołectw: Baczków, Błażków, Ciechomin, Dwornia, Dychawica, Germanicha, Grudź, Jarczew, Kamień, Ksawerynów, Lisikierz, Mysłów, Nowy Świat, Osiny, Powały, Stara Huta, Świder, Wandów, Wilczyska, Wola Mysłowska i Wólka Ciechomska.

Pierwsze wzmianki historyczne dotyczące Gminy pochodzą z XVI wieku. Tereny te wchodziły wtedy w skład powiatu stężyckiego w Ziemi Sandomierskiej. W tym powiecie Wola Mysłowska pozostawała do 1793 r. Po III rozbiorze Polski znalazła się pod zaborem austriackim – w Galicji Zachodniej. Potem weszła w skład Księstwa Warszawskiego, a od 1815 r. Królestwa Polskiego zaboru rosyjskiego. Nowe podziały administracyjne sprawiły, że okolice te zaczęto określać mianem Podlasia – mając na myśli Podlasie Południowe. Pierwsza Wojna Światowa przyniosła na tym terenie panowanie niemieckie, by w 1918 r. wrócić, wraz z całym powiatem łukowskim, do odrodzonego państwa polskiego. W czasach międzywojennych, obszar gminy znajdował się w granicach województwa lubelskiego, powiatu łukowskiego.

Po Drugiej Wojnie Światowej, do 1954 r., na obszarze obecnej Gminy Wola Mysłowska funkcjonowały Gminy Jarczew i Mysłów. Obie jednostki zostały zniesione w 1954 r. wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin. W 1973 r. reaktywowano gminy, a w miejsce Gminy Jarczew i Mysłów utworzono jedną jednostkę administracyjną z siedzibą w Woli Mysłowskiej. W 1975 r. Gminę Wola Mysłowska włączono do województwa siedleckiego, gdzie znajdowała się do 1998 r. Po reformie administracyjnej w 1999 r. Gmina Wola Mysłowska wchodzi w skład powiatu łukowskiego i województwa lubelskiego.

Gmina Wola Mysłowska, według podziału fizyczno-geograficznego Polski Kondrackiego, położona jest na terenie dwóch mezoregionów: Wysoczyzny Żelechowskiej – będącej częścią Niziny Południowopodlaskiej oraz Równiny Łukowskiej – będącej częścią Niziny Środkowomazowieckiej.

W obrębie gminy dominują użytki rolne stanowiące ok. 80% powierzchni, w tym łąki trwałe stanowiące niespełna 17% powierzchni. Lasy i grunty zadrzewione to ok. 17% powierzchni. Wskaźnik urbanizacji jest niski – powierzchnie zabudowane i  zurbanizowane  stanowią niespełna 3% obszaru gminy.

2. Ukształtowanie (rzeźba) terenu i klimat

Powierzchnia terenu w gminie charakteryzuje się mało urozmaiconą rzeźbą, z niewielkimi deniwelacjami. Teren jest lekko falistą równiną z wyraźnie wykształconymi obniżeniami dolin rzecznych. Spadki terenu nie przekraczają 5%. Rzeźba terenu gminy jest wynikiem procesów fluwioglacjalnych towarzyszących przesuwaniem się lądolodu w okresie plejstocenu, w czasie zlodowacenia środkowopolskiego, w stadiale Odry i Warty, a następnie procesów peryglacjalnych. W granicach administracyjnych gminy powierzchnia terenu wznosi się na wysokość od około 155 m n.p.m do 192 m n.p.m. Środkowa część gminy położona jest na wysokości około 180 m n.p.m, natomiast najniżej położone tereny występują na zachodzie gminy, w okolicy miejscowości Wilczyska (157,3 m n.p.m), w dolinie rzeki Wilga. Na powierzchni gminy zaznacza się szereg stopni rozdzielonych łagodnymi stokami. Najwyższy stopień wznosi się na wysokości 185 – 190 m n.p.m i  znajduje się w rejonie Lasu Wilczyskiego i Wólki Ciechomskiej, w zachodniej części gminy. Najniższy stopień wznosi się na wysokość 170 – 175 m n.p.m i zajmuje największą powierzchnię w rejonie Mysłowa. W morfologii gminy wyróżnić można płaty wysoczyzny morenowej, równiny sandrowe, doliny rzek, obniżenia bezodpływowe, obniżenia powytopiskowe oraz wydmy. Pojedyncze, rozproszone wały moreny czołowej o wysokości względnej do 4 m i długości do 500 m występują w okolicy wsi Grudź, Ksawerynów, Wola Mysłowska, Ciechomin i Mysłów. Teren gminy urozmaicają lokalne wydmy o wysokości względnej dochodzącej 3 m oraz niewielkie zagłębienia deflacyjne o głębokości do 1,5 m.

Rzeźba terenu w gminie jest mało urozmaicona z niewielkimi deniwelacjami terenu – okolice Wólki Ciechomskiej

Obniżenie bezodpływowe – sołectwo Lisikierz

Gmina Wola Mysłowska leży w strefie klimatu umiarkowanego. Ze względu na położenie w środkowej części Europy klimat tego obszaru podlega wpływom morskim i kontynentalnym.

3. Wody powierzchniowe

Doliny rzek są dobrze wykształcone. Rzeka Wilga na terenie gminy ma dolinę o przebiegu równoleżnikowym w górnym odcinku i subpołudnikowym w dolnym odcinku. Rzeka wcina się w powierzchnię wysoczyzny polodowcowej. Dochodzą do niej liczne, ale niewielkie doliny cieków stałych, okresowych i epizodycznych. Źródła rzeki znajdują się na obniżeniu  terenu pomiędzy wsiami  Kasyldów i Teodorów w gm. Krzywda w powiecie łukowskim. Z tego samego obniżenia wypływa rzeka Mała Bystrzyca, kierująca swoje wody na wschód i po trzydziestu kilometrach wpadająca do Bystrzycy. Zjawisko wspólnego wypływu, rozwidlenie na dwa lub więcej ramion odprowadzających wody do różnych działów nazywamy bifurkacją (łac. bi – podwójny i furca – widły, rozwidlenie).  Zjawisko to jest bardzo rzadko spotykane.  Występuje na terenach zabagnionych, jak w tym przypadku, lub na rzekach o łagodnym nurcie na terenach równinnych.

Dolina Wilgi – okolice m. Dwornia

Dolina Wilgi – okolice m. Wilczyska

Przełomowy odcinek Doliny Wilgi k. Wilczysk

W północnej części gminy występuje dolina rzeki Świder i jego bezimiennych dopływów. Świder powstaje z dwóch strug źródłowych: jedna o nazwie Świder Południowy lub Właściwy wypływa ze źródeł pomiędzy wsią Świder i Ciechomin, druga nazywana Świdrem Wschodnim lub Różanką – na wschód od miasta Stoczek Łukowski, pod wsią Róża Podgórna, na łąkach przyległych do zachodniego skraju rozległego kompleksu leśnego o nazwie Lasy Łukowskie.

Teren gminy Wola Mysłowska cechuje się występowaniem drobnych lecz licznych, śródleśnych i śródpolnych, oczek wodnych oraz stawów rybnych. Miejsca te stanowią swoiste enklawy przyrodnicze wpływające na bioróżnorodność tego terenu. Naturalne zbiorniki wodne („oczka wodne”) mają pochodzenie polodowcowe. Największe skupiska tych form znajdują się w okolicy miejscowości Grudź, Wandów i Ciechomin. Stawy rybne stanowią mają pochodzenie antropogeniczne i związane są z prowadzoną gospodarką rybacką. Na terenie gminy zlokalizowane są w miejscowości Mysłów, Jarczew i Nowy Świat.

„Czarne Bagno” – śródleśne oczko wodne k. Grudzi

„Czarne Bagno” k. Grudzi z wykształconym torfowiskiem przejściowym

4 Turystyka i rekreacja

Burzliwa historia tych terenów (liczne najazdy Prusów, Tatarów, Jaćwingów i Litwinów, a w czasach nowożytnych i współczesnych zniszczenia spowodowane potopem szwedzkim, zaborami oraz przetaczającymi się tędy frontami podczas obu wojen światowych) sprawiły, iż na terenach tych nie zachowało się zbyt wiele obiektów materialnych. Wśród obiektów zabytkowych najciekawsze są tu:

• zespół dworsko-pałacowy w Wilczyskach z XVIII wieku z pozostałościami parku krajobrazowego, o powierzchni około 7,6 ha,
• zespół pałacowo-dworski w Wilczyskach
• fortyfikacje ziemne w Wilczyskach,
• zespół dworsko-pałacowy w Jarczewie z XIX wieku, a także park krajobrazowy ze stawami, zespół zajmuje powierzchnię 17,41 ha,
• zespół dworsko-pałacowy w Mysłowie z XVII wieku z parkiem o powierzchni około 2 ha,
• dwa parki podworskie w Baczkowie i w Mysłowie.

Zespół pałacowo-dworski w Wilczyskach

Zespół pałacowo-dworski w Jarczewie

Do atrakcyjnych pod względem przyrodniczym miejsc na terenie gminy Wola Mysłowska należą:

• dolina Świdra i jego dopływów,
• dolina Wilgi z rozległymi łąkami, kompleksami stawów w okolicach Woli Mysłowskiej i Jarczewa oraz w okolicy miejscowości Wilczyska,
• Las Wilczyski o powierzchni 118 ha.

Na terenie  miejscowości Wandów znajduje się Kościół parafialny pod wezwaniem św. Antoniego Padewskiego. Cmentarz przykościelny należy do strefy konserwatorskiej „A”. Na terenie gminy znajduje się obiekt noclegowy całoroczny – „Dom myśliwski” w Wilczyskach z 10 miejscami noclegowymi . Przez teren gminy biegną szlaki rowerowe, stanowiące część większego ciągu rowerowo – turystycznego pn. Szlak Ziemi Łukowskiej o długości 335,5 km. Na terenie gminy Wola Mysłowska długość szlaku wynosi 24,3 km.

5. Środowisko Przyrodnicze

Środowisko przyrodnicze gminy Wola Mysłowska ukształtowane zostało przez czynniki naturalne takie jak: zróżnicowanie siedlisk, klimat, naturalne wędrówki roślin i zwierząt, na które nałożyły się czynniki antropogeniczne w postaci osadnictwa, rozwoju rolnictwa, leśnictwa i komunikacji. Obecnie rolnictwo jest działem gospodarki o największym wpływie na środowisko naturalne tego terenu. Rozwój rolnictwa sprawił, iż na terenie gminy dominuje krajobraz typowo rolniczy w postaci mozaiki pól uprawnych, łąk i pastwisk. Nieliczne i niewielkie kompleksy leśne są położone w izolowanych płatach na całym terenie gminy. Nie oznacza to jednak, iż świat przyrody jest ubogi i jednorodny! O bogactwie przyrodniczym tego terenu świadczy chociażby ilość projektowanych rezerwatów przyrody (3) oraz użytków ekologicznych (19)! Związane są one głównie z licznie występującymi na tym terenie oczkami wodnymi, wokół których wykształciły się liczne zespoły szuwarowe i torfowiskowe, będące siedliskiem rzadkich i chronionych roślin oraz ostoją zwierząt związanych ze środowiskiem wodno-błotnym.

Krajobraz rolniczy – typowy dla gminy Wola Mysłowska

FLORA

Dominujący areał na terenie gminy zajmują fitocenozy pól uprawnych (zbiorowiska segetalne=agrocenozy) oraz zbiorowiska ruderalne.  Występuje tu niemal pełna seria troficzna zbiorowisk   segetalnych: od związanego ze skrajnie ubogimi glebami piaszczystymi zespołu chłodka drobnego (Arnoserido- Scleranthetum), po związany z żyznymi glebami zespół wyki czteronasiennej (Vicietum tetraspermae). W uprawach roślin okopowych zastępują je zespoły palusznika krwawego (Digitarietum ischaemi) oraz chwastnicy jednostronnej (Echinochloo-Setarietum). Z ciekawszych zbiorowisk segetalnych wymienić należy zbiorowiska z rzędu Centauretalia cyani – występujące dość powszechnie, ale cechujące się występowaniem w ich składzie, niegdyś pospolitych, a obecnie coraz rzadszych gatunków, jak np. kąkol (Agrostemma githago).

Zbiorowisko segetalne z rzędu Centauretalia cyani z kąkolem i chabrem bławatkiem

Coraz rzadszy chwast upraw zbożowych – kąkol (Agrostemma githago)

Mak wątpliwy (Papaver dubium) w uprawach zbóż ozimych

Do najciekawszych zbiorowisk roślinnych, zasiedlających licznie występujące na tym terenie podłoża piaszczyste i żwirowe, zaliczyć możemy:

• psammofilne murawy szczotlichowe (Spergulo vernalis-Coryneforetum) – skrajnie ubogie florystycznie zbiorowiska z panującą szczotlichą siwą. Zespół ten możemy spotkać na obszarze sandrów, na wydmach śródlądowych i obszarach akumulacji piasku. Szczególnie licznie występuje w okolicy Ciechomina, Grudzi i Starej Huty (sandry, moreny). Dość powszechnie występuje również jako zbiorowisko zastępcze w miejscach zdegradowanych (ugory, zręby, pobocza dróg, żwirownie). Stanowią miejsca bytowania wielu ciekawych kserofilnych gatunków zwierząt.

Murawa szczotlichowa (Spergulo vernalis-Coryneforetum)

Rozchodnikowiec wielki (Hylotelephium/Sedum maximum) – jeden ze składników ubogich muraw psammofilnych

• zespół żmijowca i nostrzyków (Echio-Melilotetum) – zespół ciepłolubnych, wysokich bylin ruderalnych z dominującym żmijowcem zwyczajnym (Echium vulgare) i nostrzykami: białym(Melilotus alba) i żółtym (M. officinalis). Jest to ciekawe zbiorowisko roślinne z uwagi na swój efektowny wygląd (znaczny udział wysokich kwitnących bylin) oraz wybitnie miododajny charakter – w związku z czym stanowi przebogatą bazę pokarmową dla wielu ciekawych gatunków owadów.

Zbiorowiska leśne, z racji dużego rozdrobnienia i młodego wieku drzewostanu, cechują się znacznym zubożeniem gatunkowym. Do najbardziej interesujących kompleksów leśnych zaliczyć możemy niewątpliwie Las Wilczyski. Jest to kompleks leśny porastający zbocze doliny Wilgi, cechujący się znacznym  zróżnicowaniem  siedlisk  –  od  zbiorowisk  grądowych  (Tilio-Carpinetum),  po bór mieszany (Pino-Quercetum). Jest on miejscem występowanie wielu rzadkich i ciekawych gatunków roślin w tym: wawrzynka wilczełyko, przylaszczki, miodunki plamistej, kruszczyka szerokolistnego, gnieźnika leśnego, widłaka goździstego, widłaka jałowcowatego, kopytnika pospolitego, łuskiewnika różowego, zerwy kłosowej, dzwonka szerokolistnego, kokoryczki wonnej, konwalii majowej.

Las Wilczyski – zbiorowisko grądowe (Tilio-Carpinetum)

Innym ciekawym kompleksem jest las ciągnący się od Woli Mysłowskiej, poprzez Wólkę Ciechomską, po Baczków. Jest to kompleks bardzo zróżnicowany siedliskowo. Jego południowy skraj, o charakterze grądu, jest miejscem licznego występowania storczyka – podkolana białego. W jego północnym skraju – pomiędzy miejscowościami Wólka Ciechomska i Ciechomin – znajduje się zagłębienie deflacyjne wypełnione wodą. Jest ono miejscem występowania boru bagiennego (Vaccino uliginosi-Pinetum). Drzewostan budowany jest tu przez sosnę i brzozę omszoną. W runie występuje borówka bagienna, bagno zwyczajne, wełnianka pochwowata i wąskolistna, żurawina zwyczajna i modrzewnica zwyczajna, rosiczka okrągłolistna. Na  sąsiadujących  z  niecką  deflacyjną  wyniesieniach  terenu  występują  bory, w runie których występuje m.in. widłak goździsty i jałowcowaty.

Bór bagienny (Vaccino uliginosi-Pinetum)

Osobliwością tego miejsca jest występowanie rojnika pospolitego (Jovibarba sobolifera). 

Rojnik pospolity (Jovibarba sobolifera) k. Wólki Ciechomskiej

Ciekawy kompleksem jest także las ciągnący się od miejscowości Ciechomin w kierunku miejscowości Świder. Stanowi on miejsce występowania rzadkiego w kraju grzyba – okratka australijskiego (Clathrus archeri).

Okratek australijski (Clathrus archeri)

Zbiorowiska wodne, szuwarowe i torfowiskowe związane są zarówno z kompleksami  stawów rybnych, jak i oczkami wodnymi rozsianymi po całym obszarze gminy: od  Grudzi poprzez Wandów, Osiny po Starą Hutę. Do najciekawszych zbiorowisk roślinnych związanych ze środowiskiem wodnym możemy zaliczyć:

• zespół rdestnicy pływającej (Potamogetonetum natantis) występujący w oczkach wodnych koło Ciechomina (niestety największe stanowisko uległo zniszczeniu wskutek zarośnięcia przez pałkę szerokolistną),
  

Zespół rdestnicy pływającej (Potamogetonetum natantis) koło Ciechomina

• zespół lilii  wodnych  (Nupharo-Nymphaetum  albae)  występujący  na  stawach  w  Mysłowie,  w starorzeczu Wilgi koło Germanichy, na śródpolnym oczku wodnym koło Grudzi,
  

  Zespół lilii wodnych (Nupharo-Nymphaetum albae) koło Grudzi

• zespół grzybieni północnych (Nymphaetum candidae) w 2 dystroficznych oczkach wodnych koło miejscowości Grudź,
  

  Zespół grzybieni północnych (Nymphaetum candidae) koło miejscowości Grudź

• zespół ponikła błotnego (Eleocharietetum palustris) występującego w małych płatach koło miejscowości Ciechomin, Lisikierz i Ksawerynów,
• zespoły rzepichy i kropidła wodnego (Oenathe-Roripetum) występujące w okolicy Ciechomina, Woli Mysłowskiej i Grudzi.
  

Osobliwością przyrodniczą jest występowanie na terenie gminy Wola Mysłowska torfowisk przejściowych ze związku Rhynchosporion albae oraz kontynentalnych torfowisk wysokich z zespołu Ledo-Sphagnetum magellanici:

• torfowisko przejściowe ze związku Rhynchosporion albae występuje na kilku zbiornikach wodnych koło miejscowości Grudź. Najlepiej wykształcone zbiorowisko tego typu występuje na obrzeżach lasu przy drodze Stoczek Łukowski-Osiny. Jest to miejsce występowania wielu rzadkich roślin m.in.: widłaka torfowego, przygiełki białej, rosiczki  pośredniej, rosiczki okrągłolistnej, modrzewnicy zwyczajnej, pływacza zwyczajnego, grzybieni północnych, i wełnianki wąskolistnej,
  

  Torfowisko przejściowe ze związku Rhynchosporion albae koło miejscowości Grudź

• kontynentalne torfowisko wysokie Ledo-Sphagnetum magellanici. Najlepiej wykształcony płat występuje koło Mysłowa na śródleśnym zbiorniku wodnym. Rolę dominującą pełni tu torfowiec magellański i błotny oraz żurawina błotna. Ponadto występuje tu rosiczka okrągłolistna, modrzewnica zwyczajna, bagno zwyczajne, borówka bagienna, wełnianka   wąskolistna i pochwowata. Na obrzeżach zbiornika występuje tojeść bukietowa, wierzba śniada, pływacz zwyczajny, czermień błotna.
  

  Kontynentalne torfowisko wysokie (Ledo-Sphagnetum magellanici) koło m. Mysłów

Bardzo ciekawym obiektem są łąki koło miejscowości Germanicha i Nowy Świat położone w dolinie Wilgi. Są one miejscem występowania reliktu polodowcowego – wielosiła błękitnego (Polemonium caeruleum). Ta piękna roślina występuje tu w znacznej ilości, a jej populację można szacować na ponad 1500 egzemplarzy! Ponadto dolina Wilgi jest miejscem występowania wielu innych rzadkich roślin m.in.: rutewki  wąskolistnej, listery jajowatej, kukułki szerokolistnej i krwistej, wawrzynka wilczełyko, zdrojówki rutewkowatej.

Łąki w dolinie Wilgi koło miejscowości Germanicha i Nowy Świat – stanowisko wielu rzadkich gatunków roślin

Wielosił błękitny (Polemonium caeruleum)

ZESTAWIENIE WYBRANYCH GATUNKÓW ROŚLIN NACZYNIOWYCH
Z TERENU GMINY WOLA MYSŁOWSKA

Widłak goździsty (Lycopodium clavatum)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): NT CLPP4): –	Widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): NT CLPP4): –
Widłaczek torfowy (Lycopodiella inundata)OCHRONA1): ścisła PCKR2): – PCLR3): EN CLPP4): EN	Widlicz cyprysowy (Diphasiastrum tristachyum)OCHRONA1): ścisła PCKR2): EN PCLR3): EN CLPP4): VU
Nasięźrzał pospolity (Ophioglossum vulgatum)OCHRONA1): ścisła (wymaga ochrony czynnej) PCKR2): – PCLR3): VU CLPP4): –	Kukułka szreokolistna (Dactylorhiza majalis)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): NT CLPP4): VU
Kukułka krwista (Dactylorhiza incarnata)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): NT CLPP4): VU	Dactylorhiza x aschersoniana OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): – CLPP4): –
Kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine/E. latifolia)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): – CLPP4): –	Listera jajowata (Listera ovata)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): – CLPP4): LR
Gnieźnik leśny (Neottia nidus-avis)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): – CLPP4): VU	Podkolan biały (Platanthera bifolia)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): – CLPP4): VU
Grzybienie białe (Nymphea alba)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): – CLPP4): LR	Grzybienie północne (Nymphea candida)OCHRONA1): częściowa PCKR2): VU PCLR3): NT CLPP4): -DD
Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): – CLPP4): VU
Rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia)OCHRONA1): ścisła PCKR2): – PCLR3): NT CLPP4): EN	Rosiczka pośrednia (Drosera intermedia)OCHRONA1): ścisła PCKR2): – PCLR3): NT CLPP4): –
Miodunka plamista (Pulmonaria officinais)	Przylaszczka (Hepatica nobilis)
Pomocnik baldaszkowy (Chimaphila umbellata)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): NT CLPP4): LR	Bagno zwyczajne (Ledum Palustre)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): – CLPP4): LR
Modrzewnica zwyczajna (Andromeda polifolia)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): – CLPP4): VU	Bobrek trójlistkowy (Menyanthes trifoliata)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): – CLPP4): –
Goryczka wąskolistna (Gentiana pneumonanthe)OCHRONA1): ścisła (wymaga ochrony czynnej) PCKR2): – PCLR3): VU CLPP4): EN	Wielosił błękitny (Polemonium caeruleum)OCHRONA1): ścisła (wymaga ochrony czynnej) PCKR2): – PCLR3): VU CLPP4): EN
Przetacznik długolistny (Veronica longifolia ssp. maritimum)	Starzec nadrzeczny (Senecio fluviatilis)
Miodownik melisowaty (Melittis melissophyllum)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): – CLPP4): –	Kokorycz pełna (Corydalis solida)OCHRONA1): – PCKR2): – PCLR3): – CLPP4): VU
Złoć mała (Gagea minima)OCHRONA1): – PCKR2): – PCLR3): – CLPP4): VU	Dziewięćsił pośredni (Carlina intermedia)OCHRONA1): – PCKR2): – PCLR3): NT CLPP4): DD
Dzwonek szczeciniasty (Campanula cervicaria)OCHRONA1): – PCKR2): DD PCLR3): DD CLPP4): –	Dzwonek szerokolistny (Campanula latifolia)OCHRONA1): częściowa PCKR2): – PCLR3): NT CLPP4): DD
Selernica żyłkowana (Cnidium dubium)OCHRONA1): – PCKR2): – PCLR3): – CLPP4): VU	Zdrojówka rutewkowata (Isopyrum thalictroides)OCHRONA1):- PCKR2): – PCLR3): – CLPP4): VU
Turzyca luźnokwiatowa (Carex vaginata)OCHRONA1): – PCKR2): VU PCLR3): VU CLPP4): CT
Objaśnienia: 1) na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin 2) Polska Czerwona Księga Roślin, Kaźmierczakowa R., Zarzycki K. (red.) 2015 3) Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Zarzycki K. Mirek Z., Wojewoda W., Szeląg Z., 2006 4) Czerwona lista roślin naczyniowych Niziny Południowopodlaskiej, Głowacki Z., Falkowski M., Krechtowski J., Marciniuk J., Marciniuk P., Nowicka-Falkowska K., Wierzba M., 2003
CR – krytycznie zagrożony, EN – zagrożony, VU -narażony, NT – bliski zagrożenia, LR/LC – gatunki niskiego ryzyka, DD -brak danych

FAUNA

Świat fauny gminy Wola Mysłowska reprezentowany jest głównie przez gatunki związane z krajobrazem rolniczym. Brak na tym terenie dużych kompleksów leśnych sprawia, że gatunki leśne reprezentowane są głównie przez drobnych i pospolitych przedstawicieli  fauny. Wyjątkiem jest świat ptaków – mozaika środowisk, będąca efektem występowania na tym terenie wielu form polodowcowych oraz wtórnych siedlisk związanych z działalnością człowieka sprawia, że awifauna regionu jest bardzo bogata.
Ptaki to zdecydowanie najliczniejsza gromada reprezentująca faunę tego terenu. Na terenie gminy Wola Mysłowska stwierdzono dotychczas występowanie 171 gatunków ptaków z czego 128 to gatunki lęgowe  i potencjalnie lęgowe. Na tak duże bogactwo ornitofauny wpływa niewątpliwie duże zróżnicowanie siedliskowe terenu,  jak i  jego duże  znaczenie jako lokalny szlak migracyjny (zwłaszcza  doliny Wilgi  i Świdra).

Żuraw (Grus grus) – jeden z wielu przedstawicieli ptaków wodno-błotnych gniazdujących na terenie gminy

Najliczniej reprezentowane są gatunki środowisk otwartych, związanych z krajobrazem rolniczym, i wodno-błotnych. Zdecydowanie mniej liczne są gatunki leśne. Rozległe pola i łąki (oraz występujące w nich śródpolne zadrzewienia) stanowią miejsce występowania kilku cennych gatunków związanych z krajobrazem rolniczym:  błotniaka łąkowego (Circus pygargus) – gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt, kobuza (Falco subbuteo), pustułki (Falco tinnuncilus), uszatki (Asio otus), przepiórki (Coturnix  coturnix), świergotka polnego (Anthus campestris), białorzytki (Oenanthe oenanthe), jarzębatki (Sylvia nisoria), dudka (Upupa epops), krętogłowa (Jynx torquilla), ortolana (Emberizia hortulana) i srokosza (Lanius excubitor).

Bocian biały (Cicconia cicconia) – ambasador polskiej wsi

Kawka (Corvus monedula) to jeden z liczniejszych krukowatych na terenie gminy Wola Mysłowska

Mazurek/wróbel polny (Passer montanus) jeden z gatunków ściśle związanych z krajobrazem rolniczym

Puszczyk zwyczajny (Strix aluco) – najliczniejsza i najczęściej spotykana sowa Europy.

Dudek (Upupa epops) to jeden z najpiękniejszych przedstawicieli tutejszej awifauny

Rozległe łąki i zakrzaczenia w dolinach Wilgi i Świdra stanowią miejsce gniazdowania m.in.: derkacza (Crex crex) – gatunek wymieniony w „Dyrektywie ptasiej” jako globalnie zagrożony w Europie, dziwonii (Carpodactus erythrinus), zimorodka (Alcedo atthis), świerszczaka (Locustella naevia), strumieniówki (Locustella fluviatilis), kszyka (Gallinago gallinago) i krwawodzioba (Tringa totanus). Z ciekawszych gatunków związanych z terenami leśnymi wymienić należy: trzmielojada (Pernis apivorus), bociana czarnego (Cicconia nigra), dzięcioła czarnego (Dryocopus martius), dzięcioła zielonego (Picus viridis), dzięcioła średniego (Dendrocopos medius), lelka (Caprimulgus europaeus), turkawkę (Streptopelia turtur), lerkę (Lululla arborea). Z awifauny związanej z siedzibami ludzkimi niewątpliwie najciekawszymi gatunkami są: płomykówka (Tyto alba) i puszczyk (Strix aluco).

Dzięcioł zielony (Picus viridis)

Uszatka (Asio otus)

Bardzo ciekawie prezentuje się również grupa ptaków wodno-błotnych. Z pośród gatunków lęgowych na uwagę zasługuje fakt gniazdowania 4 gatunków perkozów (na 5 lęgowych w Polsce!) tj. perkoza  dwuczubego  (Podiceps  cristatus),  rdzawoszyiego  (P.  griseigena),  perkozka  (P.  rufficolis)   i zausznika (P. nigricollis).  Wśród  gatunków  lęgowych  znajduje  się  również  żuraw  (Grus grus),  bąk (Botaurus stellaris), wodnik (Rallus aquaticus), krakwa (Anas strepera), czernica (Aythya fuligula), głowienka (Aythya ferina), remiz (Remiz pendulinus). Na szczególną uwagę zasługuje fakt gniazdowania na terenie gminy Wola Mysłowska rybitwy białowąsej (Chlidonias hybrida) – bardzo rzadkiego gatunku lęgowego w kraju (do niedawna wszelkie lęgi tego gatunku podlegały zgłaszaniu Komisji Faunistycznej PTZool). Drugim lęgowym gatunkiem rybitwy jest rybitwa czarna (Chlidonias niger).

Rybitwa białowąsa (Chlidonias hybrida)

Rybitwa białoskrzydła (Chlidonias leucopterus). W Polsce gatunek objęty ścisłą ochroną gatunkową. W Polskiej Czerwonej Księdze uznany za gatunek bliski zagrożenia.

Perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) – jeden z 4 lęgowych gatunków perkozów

Wśród ptaków nielęgowych regularnie spotyka się żerującego na stawach w Mysłowie bielika (Haliaetus albicilla), rybołowa (Pandion haliaetus), a na łąkach w dolinie Wilgi orlika krzykliwego (Aquila pomarina). Podczas migracji wiosennych i jesiennych na rozlewiskach w dolinie Wilgi oraz na stawach  w Mysłowie i Jarczewie spotkamy liczne stada: siewek złotych (Pluvialis apricaria), batalionów (Philomachus pugnax), krwawodziobów (Tringa totanus), gęsi zbożowych (Anser fabalis), białoczelnych (Anser albifrons) i gęgaw (Anser anser). Spotkamy tu również łabędzia krzykliwego (Cygnus cygnus), czaplę białą (Ardea alba), ohara (Tadorna tadorna), brodźca śniadego (Tringa erytropus), kwokacza (Tringa nebularia) oraz wiele innych rzadkich i ciekawych gatunków. Niezwykle interesującym gatunkiem wędrownym odnotowanym na terenie gminy był orzełek (Aquilla pennata) – skrajnie nieliczny ptak w Polsce, którego krajową populację szacuje się na nie więcej niż 5 par lęgowych!

Czapla biała (Ardea alba) – stawy rybne w Mysłowie

Łabędź niemy (Cygnus olor)

Ssaki  reprezentowane są głównie przez gatunki związane ze środowiskiem rolniczym i wodnym i w większości są to gatunki pospolite w całym kraju. Do ciekawszych gatunków zliczyć możemy łosia (Alces alces) – jest to największe dziko żyjące zwierzę na tym obszarze.

Łoś (Alces alces) to największy współcześnie żyjący gatunek ssaka kopytnego z rodziny jeleniowatych i największe wolno żyjące zwierze na terenie gminy Wola Mysłowska

Ponadto spotkamy tu również takie gatunki jak: dzik, sarna, zając szarak, lis, borsuk, kuna domowa, kuna leśna, tchórz, łasica, norka amerykańska, wydra, bóbr europejski, piżmak, wiewiórka, jeż europejski, kret, rzęsorek rzeczek, ryjówka aksamitna, nornica ruda, nornik bury, mysz domowa, mysz leśna, mysz polna, badylarka, gacek wielkouch.

Jeż europejski (Erinaceus europaeus)

Sarna europejska (Capreolus capreolus)

Gady, z racji słabego zalesienia i braku dogodnych siedlisk, reprezentowane są jedynie przez 3 gatunki:

• jaszczurkę zwinkę (Lacerta agilis)
• jaszczurkę żyworodną (Lacerta vivipara)
• padalca (Anguis fragilis)

Jaszczurka zwinka (Lacerta agilis)	Jaszczurka żyworodna, żyworódka (Zootoca vivipara)
Padalec zwyczajny (Anguis fragilis)

W związku ze stosunkowo licznym występowaniem śródpolnych i śródleśnych oczek wodnych oraz kompleksów stawów rybnych świat płazów jest znacznie bogatszy. Występuje tu 12 (13?) gatunków płazów:

• traszka grzebieniasta (Triturus cristatus)
• traszka zwyczajna (Triturus vulgaris)
• kumak nizinny (Bombina bombina)
• ropucha szara (Bufo bufo)
• ropucha zielona (Bufo viridis)
• ropucha paskówka (Bufo calamita)
• grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus)
• rzekotka drzewna (Hyla arborea)
• żaba trawna (Rana temporaria)
• żaba moczarowa (Rana arvalis)
• żaba śmieszka (Rana ridibunda)
• żaba wodna/żaba jeziorkowa (Rana esculenta/Rana lessonae)

traszka grzebieniasta (Triturus cristatus)	traszka zwyczajna (Triturus vulgaris)
kumak nizinny (Bombina bombina)	ropucha paskówka (Bufo calamita)
ropucha szara (Bufo bufo)	grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus)
żaba trawna (Rana temporaria)	żaba wodna/żaba jeziorkowa (Rana esculenta/Rana lessonae)
żaba wodna/żaba jeziorkowa (Rana esculenta/Rana lessonae)	rzekotka drzewna (Hyla arborea)
żaba wodna/żaba jeziorkowa (Rana esculenta/Rana lessonae)	żaba moczarowa (Rana arvalis)

Owady to grupa najsłabiej rozpoznana. Mimo to, z uwagi na fakt, iz teren gminy stanowi mozajkę siedlisk, świat owadów jest bogaty i zróżnicowany – ci śwuadczy o dobrym stanie środowiska naturalnego na tym obszarze. Do najciekawszych gatunków stwierdzonych na terenie gminy Wola Mysłowska należą:

(Motyle):

• Paź królowej (Papilio machaon) – dość licznie występujący na całym obszarze
• Czerweończyk nieparek (Lycaena dispar) – na całym obszarze na wilgotnych łąkach i torfowiskach,
• Modraszek srebrnoplamek (Plebejus argyromon) – na kilku stanowiskach w okolicy Grudzi
• Ogończyk śliwowiec (Satyrium pruni) – jedyne znane stanowisko koło Mysłowa
• Strzępotek perełkowiec (Coenonympha arcania) – na całym obszarze, średnio liczny
• Rusałka żałobnik (Nymphalis antiopa) – na całym obszarze, niezbyt liczny
• Rusałka wierzbowiec (Nymphalis polychloros) – na całym obszarze, niezbyt liczny
• Pokłonnik osinowiec (Limenitis populi) – na całym obszarze, bardzo nielicznie
• Pokłonnik kamila (Limenitis camilla) – znane tylko 2 stanowiska: koło Wilczysk (stosunkowo liczny) i Woli Mysłowskiej (poj. osobniki)
• Mieniak strużnik (Apatura ilia) – na całym obszarze, średnio liczny
• Mieniak tęczowiec (Apatura iris) – na całym obszarze, średnio liczny
• Przeziernik osowiec (Sesia apiformis) – na 2 stanowiskach: koło Mysłowa i Wilczysk, pojedyncze osobniki
• Zmrocznik gładysz (Dilephila elpenor) – wilgotne lasy w dolinie Wilgi i Świdra, pojedyncze osobniki
• Furczak gołąbek (Macroglossum stellatarum) – na całym obszarze, średnio liczny
• Zawisak borowiec (Hyloicus pinastri) – na całym obszarze, rzadki
• Polowiec szachownica (Melangria galathea) – na całym obszarze, rzadki

Paź królowej (Papilio machaon)	Ogończyk śliwowiec (Satyrium pruni)
Rusałka żałobnik (Nymphalis antiopa)	Pokłonnik kamila (Limenitis camilla)
Dostojka selene (Boloria selene)	Przeplatka atalia (Melitaea athalia)
Rusałka admirał (Vanessa atalanta)	Rusałka pokrzywnik (Aglais urticae)
Perłowiec/dostojka malinowiec (Argynnis paphia f.valesina)	Kraśnik sześcioplamek (Zygaena filipendulae)
Rusałka pawik (Aglais io)	Zmrocznik gladysz (Deilephila elpenor)

(Chrząszcze):

• Biegacz skórzasty (Carabus coriaceus) – na całym obszarze, nieliczny
• Biegacz gajowy (Carabus nemoralis) – na całym obszarze, średnio liczny
• Przekrasek mróweczka (Thanasimus formicarius) – na całym obszarze, raczej rzadki
• Barciel pszczołowiec (Trichodes apiarus) – znany tylko z okolic Ciechomina (nieliczny)
• Borodziej cieśla     (Ergaster     faber)    –     rzadki,     stanowiska     koło     Wilczysk,      Mysłowa i Stoczka Łukowskiego
• Dyląż garbarz    (Prionus    coriarius)    –    rzadki,    stanowiska     koło    Wilczysk,     Starej    Huty, Stoczka Łukowskiego i Mysłowa

Ciekawą grupą owadów związanych ze zbiornikami wodnymi są ważki. Występują one na terenie gminy stosunkowo licznie z uwagi na występujące tu liczne i zróżnicowane siedliska wodne i szuwarowe. Ważki są prawdziwymi drapieżnikami świata owadów! Mają doskonały wzrok i silne żuwaczki, którymi błyskawicznie uśmiercają i rozrywają swoje ofiary. Polują głównie na owady, które chwytają w locie wyposażonymi w długie i ostre szczeciny odnóżami. Aby złapać ofiarę w locie trzeba umieć ocenić kierunek i szybkość jej lotu i przewidzieć, z wyprzedzeniem, gdzie ofiara znajdzie się za chwilę. I z tym ważki radzą sobie perfekcyjnie! Są jednymi z najlepszych lotników wśród owadów! Potrafią latać we wszystkich kierunkach – przekraczając prędkość 10 m/s! Jako jedne z niewielu zwierząt opanowały lot wiszący! Warto zatem, wypoczywając nad wodą, poswięcić im chwilę uwagi, aby móc podziwiać ich niezwykłą zręczność w locie! Są jednocześnie bardzo wdzięcznym obiektem obserwacji, gdyż potrafią godzinami krążyć nad wybranym terenem – przez co nie wymagają od nas przemierzania znacznych odległości, jak ma to miejsce  np. w przypadku obserwacji motyli.

Ważka płaskobrzucha (Libellula depressa)	Szablak krwisty (Sympetrum sanguineum)
Ważka czteroplama (Libellula quadrimaculata)	Pałątka pospolita (Lestes sponsa)

Niewątpliwie najciekawszym elementem entomofauny tego terenu jest występująca tu od niedawna modliszka zwyczajna (Mantis religiosa). Można ją spotkać od sierpnia do października, kiedy jest dostatecznie ciepło. Jej środowiskiem życia są śródleśne łąki, polany i brzegi lasów. Poluje na inne owady lub pająki, siedząc nieruchomo na niskich roślinach i czekając, aż ofiara przybliży się na tyle, żeby można było chwycić ją parą przednich odnóży. Złapaną ofiarę zjada żywcem. Do niedawna w Polsce występowała tylko w części południowej na ciepłych i suchych stanowiskach. Obecnie można ją spotkać w całym kraju – w tym także w naszej gminie! Owad znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze, jako gatunek bardzo wysokiego ryzyka, i jest objęty ścisłą ochroną gatunkową! Warto zatem uważnie rozgladać się podczas naszych wędrówek bo spotkanie z modliszką dostarczy nam niezapomnianych wrażeń!

Modliszka zwyczajna (Mantis religiosa)

Społeczność Gminy Wola Mysłowska pozdrawia i zaprasza do odwiedzin!

Życzymy miłego pobytu!

Osoby bliżej zainteresowane tematyką przyrody gminy Wola Mysłowska zapraszamy do kontaktu z Referatem Gospodarki, Rozwoju Gminy i Ochrony Środowiska Urzędu Gminy Wola Mysłowska. UWAGA! NIE UDZIELAMY informacji o lokalizacji stanowisk roślin objętych ochroną gatunkową lub rzadkich na terenie gminy, a także o miejscach gniazdowania ptaków oraz miejscach rozrodu i wychowywania młodych innych chronionych gatunków zwierząt!